miazmat

nie wiedzieć czemu

stajesz naraz na rozstajach zapachów

nie stąd

i nie z teraz.

dziś przyniosło tu woń

kawałka dętki,

z której dziadek,

lekko podrdzewiałymi nożycami krawieckimi babci,

odcinał wąski pasek

kiedy potrzebna była recepturka.

kawałek dętki trzymał razem z gumą do zelowania

obok nożyka, słoiczka z butaprenem

i słoiczka z tymi maleńkimi kanciastymi gwoździkami,

tak ostrymi, że kiedy próbowałam wyjąć jeden

w skórę palców wbijało się od razu kilkanaście

jakbym była z magnesu.

dziadek był mistrzem murarskim,

ale swojej kobietce buty zelował osobiście,

żeby nie musiała się trudzić do szewca

co pije i burczy.

choć tamten też był mistrzem.

zapachniał mi kawałek dętki

ale razem też pewex po lekcjach

gdzie można było poopowiadać sobie

co się kiedyś jadło

jakie perfumy kiedyś miała mama

i co kiedyś pili u jednego wujka

zapachniał mi kawałek dętki

pewexem po lekcjach

i na to

ostatnia porodówka

virkon, pot, krew i woda.

rozstaje całkiem gołe,

bez drogowskazu.

balonik

moja mama była balonikiem

zaciskałam z całej siły pięść ze sznurkiem

a ona unosiła się gdzieś wysoko

bardzo ładna

prawie oderwana

nie miałyśmy wspólnych przygód

kiedy w końcu poszłam do szkoły

podpisała mi wszystkie zeszyty

i książki

najrówniejszymi na świecie literami

wpatrywałam się w te litery na każdej lekcji

naklejki z podpisami były wyspą

na wrogich wodach

wpatrywałam się w te litery tak długo

aż zupełnie skurczona

mogłam zwinąć się w kłębek

na naklejce

jak na wycieraczce przed drzwiami

naszego domu

a strach śmierdział sobie dalej w ławce.

czasem śni mi się kur czterdzieści

Buchholz d. 9. 6. 42 N.b.p.I.Chr:
Kochani Synie
List twoj odebralim za ktori dzenkuiemy. zdrowi iestesmy Bogu dzenki.

Stefka to zawsze po staremu. pisz nam czy teras masz 2 Fotygrafki bo iak ni masz dwuch to ieden List zaginoł. naloti mamy tu prżeważne co Nocz narwieksze spustoszane na Köln biło ostatniego Maja take cok nigdi.

a tu kończa nie widacz. ieszcze zapowiadajo że znywo spalo. rozmaite ulotki spuszaio z czego widacz że ich nimogo pokonacz chiba znow gospodarczo bieda roszeńcze ale każdi se boji bo okropnie każo. w Holandiji głod okropny
Teras će mńelo pozdrawiamy twojo Matka
Papieru ni mamy bym wiency pisała

Kiedy Niemce weszli do Bzowa, zaraz było widać, że coś więcej będzie. Wszystkich psów rozstrzelali naprzód. Potem weszli do chałupy jak do siebie, dwóch takich, w butach wyglancowanych. Dziadek Mateusz powiadał, już oni nie w takich glancowanych będą stąd wyłazić. Miał rację choć nie doczekał.

Weszli w tych butach, rozsiedli się jak na swoim i żryć zawołali.

Babka Katarzyna powiedziała, że kurę zarżnie i rosołu nagotuje. Wyszła na podwórek i czterdzieści kur jak miała, tak zarżnęła. Szkopom rosołu dała i wódki. Pojedli, popili i uwalili się w jej małżeńskim łożu dębowym. Ani butów nie zdjęli. Babka przez noc kury oporządziła i zapeklowała. Po jednej zmianie bielizny dla każdego zapakowała i wszystko co z jedzenia zostało. Do Stefki mówi, zdejmij święte obrazy ze ściany, świętych obrazów Szkopom nie zostawię. Obrazy wisiały nad małżeńskim łożem, Stefka mówi, ja między tych żołnierzy nie stanę. Babka zdjęła buty, spódnicę podkasała i wlazła między śpiących pijanych Niemców obrazy ściągać. Schowała je na strychu za belkami. Czekały na nią. Widziałam je potem, w tym małym pokoiku, gdzie babka umarła. Chorowała długo i leżała na połówce tamtego łoża. Aż mówi, ugotuj mnie Hela zupy. Zjadła i mówi, daj mnie Hela czystą pościel i koszulę nocną czystą. Przebrała się, położyła w czystym piernacie i powiada, teraz mogę umrzeć. I umarła.

A wcześniej, jak wrócili z tych robót, już bez dziadka - on nawet pod tę Norymbergę nie dotarł, jej syn Władek objął gospodarkę. Do spółdzielni nie przystąpił. Różni im grozili, a to podpaleniem, a to na ukochanego konia Władkowego się zasadzali, aż w końcu prawie cała wieś z grabiami i czym tam jeszcze pod dom im podeszła. Babka Katarzyna tylko przed dom stanęła. Szczęki bez zębów zacisnęła i patrzyła. A oni pogapili się chwilę i odeszli. Nigdy już nie mówili o kułakach.

Więcej nie pamiętam.

zosia sarnowska

Zosia Sarnowska też była z Liniewka, jak Babcia. I jak Babcia wyjechała do Gdyni, tylko trochę później, zaraz po wojnie. Po śmierci Dziadka, przynajmniej raz do roku odwiedzała Babcię w Gdańsku. Zawsze dzwoniła, żeby się zapowiedzieć. TO ZOSIA?! ZOSIA DUBLINOWSKA?! - darła się do słuchawki. TU MÓWI ZOSIA! ZOSIA SARNOWSKA! POWIEDZIEĆ ZOSI DUBLINOSCE, ŻE JA JĄ ODWIEDZA, WTEDY A WTEDY! I odwiedzała w swojej ondulowanej, nadżartej dobrze przez mole peruce brąz do ramion z grzywką, w swoich okularach jak denka słoików, w swoich dzwonach z krempliny, w swoich golfach elastycznych, w swoich sztruksowych marynarkach w kwiatki. A zimą w nadżartych przez mole lisach na nadżartej peruce, a czasem jeszcze dodatkowy nadżarty lis żarł się pod jej pomarszczoną szyją we własny ogon. Uważała Babcię, że niby obie są panie z miasta. Babcia jej nie uważała. Mówiła, że jest młoda i głupia, a czasem, że stara i głupia. I nie lubiła słuchać o jej ginekologicznych przygodach, oraz zapoznanych panach, oraz o pięćdziesięcioletnim synu jej, kawalerze-niedojdzie. Przez ostatnie ćwierć wieku nie raz wysilałam pamięć, żeby przywołać choć jedną opowiastkę Zosi Sarnowskiej. I nic, aż nieoczekiwanie dziś o piątej rano, wyświetliła mi się jedna taka jak żywa:

tak oni jeździli po tych doktorach, za tymi adopcjami z probówki, ile oni jeździli! aż wreszcie ona zaszła w tą urojoną ciążę. dwa lata w tej urojonej ciąży chodziła, pół roku rzygała, rok miała humory, jedno lato tłukła go pięściami, bez zimę wyszykowała pokój dla dzieciaka, tam na chyloni, po tym wzięło i ją wzdęło, no powiadam ci zosia, takiego bębna dostała, większego jak twój. ten chłop to już nie mógł tego strzymać, prawie i by w głowę zaszedł. aż ty patrz, wzięła i poroniła. i na całe szczęście, bo by od niej chyba poszedł.

o władzy w nogach

piątek, cztery lata na wsi.

(jak sądzę

czas już

by świadomość

określała mój byt).

kreator

Kiedy prowadzili go korytarzem, i potem w dół po schodach, czuł rosnącą dumę ofiary systemu. Tłuki, nie odróżniają autoplagiatu od udoskonalenia. Zresztą, tamta książczyna nie zasługiwała na najmniejszą uwagę. Teraz stworzył dzieło. Wreszcie może się przestać wstydzić.

- Plagiat mamy w dupie – powiedział Wysoki Sąd. - Jesteś uznany winnym ingerencji w substancję życiową bohaterów swojej pierwszej powieści i skazany na karę zadośćuczynienia w postaci dożywotniego pokrywania kosztów terapii psychiatrycznej poszkodowanych. Uzasadnienie: oskarżony dopuścił się bezprawnej manipulacji, prowadzącej do zmiany sposobu życia i myślenia niektórych bohaterów swojej pierwszej książki, a tym samym trwałej zmiany ich losów. Spowodował także nieodwracalne szkody w psychice postaci.

Czytałem o wakatach w telewizji, pomyślał.

sztach

otwieram nowy dokument w wordzie

i nie mogę zacząć pisać dopóki

nie wywołam tamtego zapachu

pierwszej strony zeszytu

(w kratkę, zawsze w kratkę)

z papiernika z piwnej,

albo z cyrkla z garncarskiej.

wymazuję te na talony,

były nieuroczyste, wstydliwe i niemiłe,

ale to pewnie nędzne uprzedzenia,

albo po prostu przypominają mi o talonowych butach,

z tego samego sklepu (meblowy na zaspie), ależ były ohydne.

więc dopiero jak wywołam ten zapach

w randze świeżego chleba,

mogę zacząć pisać.